مکتب نگارگری بغداد

پیشینه:

با روی کار آمدن عباسیان (۶۵۶–۱۳۳ه. ق)،كه خود با حمایت یكی از قدرتمندترین خانواده‌های ایرانی به نام «آل برمك» یا «برامكه» به تاج و تخت رسیده بودند. بغداد را پایتخت خود قرار دادند که در میان دو تمدن بزرگ واقع شده بود : ایران در شرق و امپراتوری بیزانس در غرب. از آنجا که اعراب فرهنگ تصویری قابل توجهی نداشتند، از آثار این دو تمدن الهام گرفتند و آثاری خلق کردند که در عین دارا بودن وجوه مشترک با هنر ساسانی، مانوی و بیزانسی، نمودی اسلامی نیز داشت. بنابراین  مکتب بغداد که آن را مکتب عباسی نیز نامیده‌اند را برخلاف مکاتب دیگر نگارگری نمی‌توان مکتبی ایرانی نامید. در این دوره، نهضت ترجمه كتب به‌خصوص از زبان‌های پهلوی، سانسكریت و یونانی به عربی شكل گرفته بود و با مصورسازی کتبی که بیشتر جنبه علمی و فنی و کمتر جنبه ادبی داشت کار خود را پی گرفت و به عنوان اولین مرکز مصورسازی کتب در دنیای اسلام مطرح شد.

سبک‌شناسی:

نگاره‌های این مکتب ساده و زیباست. البسه از پرداخت قابل توجهی به خصوص در چین و شکن جامه‌ها برخوردار است و همچنین استفاده از نقوش اناری، بال‌های فرشته گون و شیوه‌های بازنمایی حیوانات بشر گرفته شده از هنر ساسانی است و در بیشینه این نگاره‌ها شاخه و برگی به نشانه طبیعت به چشم می‌خورد.از خصوصیات نگاره های این دوره آن است که نقش ها و شکل جانوران و اشخاص قدری درشت تر ترسیم شده؛ اغلب کوتاه و پهن و اندام ها مشخص و صریح طرح شده است. از خصوصیات دیگر این نگاره‌ها می‌توان به پس‌زمینه‌های ساده که یا بدون رنگ رها شده یا به‌طور اجمالی رنگ آمیزی شده‌اند اشاره کرد، رنگ‌ها در نگاره ها اندک هستند ولی با هماهنگی‌ای چشم‌نواز به کار رفته‌اند.همچنین نگاره ها از صفحه جدا نیست و بخشی از متن به شمار می رود.

کتب مصور شده:

• الادویه المفرده (در زمینه مواد طبی)
• معرفه الحیل الهندسیه (۷۱۵ ه. ق)
• فی معرفه الخیال الهندسیه (هندسه و ریاضیات)
• خواص عقاقیر
• کلیله و دمنه (مصور شده به سال ۱۲۰۰م/ترجمه نصرالله منشی از سانسکریت به عربی و عبدالله مقفع روزبه ترجمه به فارسی)
• مقامات حریری (مصور شده به سال ۱۲۳۷م/نوشته یحیی بن واسطی همدانی)
• البیطره (مصور شده به سال ۶۰۵ ه. ق/در زمینه دامپزشکی)

نگارخانه